Carrusel Interior img01 Carrusel Interior img02 Carrusel Interior img03 Carrusel Interior img04 Carrusel Interior img05 Carrusel Interior img06 Carrusel Interior img07 Carrusel Interior img08 Carrusel Interior img09

Kanposantuko portada Erromanikoa eta Gotikoak

hilerria sp02  hilerria sp

Egungo Pasai San Pedroko kanposantuan udalerriaren ondare-hondar historiko zaharrenak kontserbatzen dira. Jatorrizko eliza izan zenaren kanpoko itxiduren hormak ikus daitezke. Donostiako artzapez-barrutiaren mende zegoen eta 1450-1460 bitartean egin zen. XVIII. mendearen lehenengo erdian suntsitu zuten.

Muino txikian kokatuta dago eta gaur egun bakarrik portada erromanikoa kontserbatzen da. Hormatuta dago eta lau arkiboltek osatzen dute. Arkuak zutabe-sortetatik ateratzen dira eta inpostak kapitel-itxura du. Lehenengoaz gain, portada gotikoa kanposantura sartzeko erabiltzen da. Arku zorrotzaren sarbideak hiru arkibolta dauzka. Barruko bi arkuetako giltzarrietan erliebean zehaztasunak zeuden eta bat desagertu egin da. Portada hareharri-harlanduzko horman sartuta dago. Horma irregular samarra da.

Barruan azpimarratzekoa da Joaquin María de Ferrer politikoaren omenez egindako kapera. Bere ondorengoek egin zuten 1865ean.

FERRER FAMILIA

Ferrertarren ondarea ikusgai dago oraindik herriko hainbat lekutan aurkituko ditugun elementuetan.

Pasai San Pedroko elizari atxikita, haren ondorengoak 1865ean eraiki zuten, Joaquín María Ferrer eta haren familiarentzat, mausoleo-kapera bat inskripzio batekin aurrealdean: D. Joachim Ferrer progenitori. Pia Proles. Hoc monumentun erexit anno MDCCCLXV, zein, arrantza kaiko obrak zirela eta, harriz harri lekualdatu zuten 1952an, Parrokiatik Herriko Hilerrira.

Itsas Eskolako armarria, Pasai Donibaneko elizan aurkitzen den familia panteoia eta Pasai San Pedroko mausoleoa pasaitar leinu honen bizitza, ez gutxi ezaguna izateagatik garrantzi gutxikoa, gogorarazten diguten beste elementu batzuk dira.

 Famili honetako pertsona nabarmen batzuk hauek dira:

  • ­José Joaquín Ferrer Cafranga (Pasai Donibane 1763-1818), Itsas ofiziala, lan zientifiko eta matematiko garrantzitsuak egin zituen, bai Europan bai Amerikan, besteak beste, ilargiaren diametroa neurtzeko edo Ipar Amerikan koordenatu geografikoak finkatzen laguntzeko. Bere lanak ingeles eta frantsesez argitaratu ziren hainbat aldizkaritan. Beste familiar bat, Juan Manuel Ferrer (1769) diplomazialari izan zen Erroman eta Carlos III.aren Ordenako zaldun.
  • ­Joaquín Mª Ferrer Cafranga (Pasai San Pedro 1777-1861) Politikari progresista, Gipuzkoako Gorteetako diputatu izan zen. Madrilgo alkate zela, Gipuzkoako Gorteetako presidente izan zen, baita behin behineko gobernukoa 1840an. Beranduago, Estatuko ministro eta urte berean behin-behineko erregeordetzaren lehendakariordea, Estatu eta Ogasun ministroa, eta Ministroen Kontseiluko lehendakaria 1841eko La Victoria Dukearen erregeordetzan.
  • ­Juan Bautista Ferrer Cafranga (Pasai San Pedro 1775-1882). Rio de la Platako gerra portuko ministro Nagusia izan zen (Espainiako Koroaren itsasontzi-unitate administratiboa erregeordetza garaian, 1776an sortua eta 1814an iraungia).
  • ­Juan Manuel Ferrer Cafranga (Pasai Donibane 1769-1834). Presidente ahalguztiduna Erroman. Carlos III.aren zaldun. Pasaiako parrokiako ongile, non hilobiratuta dagoen bere anaia José Joaquinekin batera.
  • • Ferrer familiako kideak Pasaiako alkate izan ziren: Joaquín María 1817an, José Joaquín 1818an, Juan Bautista 1819an eta Juan Manuel 1820an. Alkatetzaren alternantzia hori Carlos IV.aren maiatzaren 27ko Errege Aginduari zor zaio, zeinen arabera, portuko ubideak banatzen dituen bi auzoek udal bakarra osatuko dute, eta udal hori alkate batek, bere tenienteak eta hiru errejidorek osatuko dute, eta guztien hautaketan txandakatzea egon dadila, horrela urte batean Hondarribia aldeko bizilagun bat alkate izan dadila eta hurrengoan Donostia aldeko auzoko beste bizilagun bat.

Pasai San Pedroko Eliza Parrokiala

San Pedroko Eliz Parrokiala soila da eta itxura trinkoa du. Zati batean jatorrizko parrokiaren harriak erabiliz egin zen. Lehenengo eliza gaur egun kanposantua dagoen auzoan kokatua zegoen. Donostiako San Vicente elizaren zati bat zen eta XV. mendearen erdialdean egin zen. Hori guztia tokiko bizilagunen proposamenez egin zen. Bai kanposantura sartzeko ataria (portada gotikoa, leihate erromanikoa) eta baita bestelako elementuak (baoak eta hormak) ere, eliza zaharraren hondarrak dira.

Oinplano bakarra du eta burua ekialderantz begira ageri zaio, herriaren alderik zabalenera. Bertan dorrea, behatokia eta Donostiako bateria (gaur egun desagertua) zegoen. Iparraldean, eliza zaharra, mendian kokatua zegoen. Mendebaldean herria eta erregearen ontziolak zeuden eta hegoaldean hareatza ederra zegoen, gaur egun Trintxerpeko portua dena.

Elizak abside poligonala du eta bi sakristia daude alde bakoitzean. 3 nabe ditu, hiruak altuera berekoak, erdikoa alboetakoak baino zabalagoa izan arren. Lau zutabek espazioa hiru tartetan zatitzen dute: presbiterioa eta koroa oinetan. Zutabe-eliza Erdi Aroko zutabe-elizen tipologiari erantzuten dio.

Bi sarrera ditu: bata oinarrian eta bestea epistolaren aldean, bigarren tartean, alegia. Altxatua hurrengo moduan banatzen da: koroa, aldarea (tarterik txikiena), bost maila eta korridorea, azkenik, alboetan sakristiarako sarbideak.

Jada jakina denez, eraikitzeko erabili zen material asko parrokia zaharraren hondarrak dira: "presbiterioko silarrizko euskarriak -parrokia zaharrekoak- kenduko dira... eta eliza berriaren zimenterioaren morallaren gainean jarriko dira... Pertsonen eserleku eta karela izango da eta babesteko erabiliko da, bereziki, itsasora eror zitezkeen haurrentzat".

Kanpoaldean eserlekuak jarri ziren babes modura, esertzen den oro erori gabe itsasoaz gozatu ahal izateko. Lehen ez zegoen pasealekurik, gaur egun ezagutzen dugun bezala.

Barrualdea oso soila eta apala da ikuspuntu guztietatik. Zutabeak eta pilareak oso xumeak dira, Toskanoak hain zuzen ere. Basamentua barrokoa da. Elizaren barrutia zeharkatzen duen taulamenduak bezala, ez du apaindura-luxurik. Bakarrik moldura fin eta ondo landuak inguratzen du koroko karpain-arkua eta arkuartetan obra amaitu zuen artistaren izena ageri da: "MANUEL MARTIN CARRERAK EGIN NINDUEN 1774. URTEAN".

Barruko apaindura-soiltasunari kontrajarriaz, fatxadako konposizioaren aberastasuna eta erakustaldia ditugu. Horretarako maisuak Espainiako Errenaisantzako eskema ezaguna jarraitu du. Era berean, proportzio zabalak erabili ditu. Erdi-puntuko arkua pilastra handiek altxatzen dute eta nabarmentzekoa da altuera-efektua eraikinaren mole kubikoarekin. Goranzko efektua bultzatzeko, frontoia dugu ikusgarri. Estutu egiten du eta ireki egiten da lerronahasian medailoi obalatuaren abiapuntua izateko. Bertikalki kokatuta dago ardatz handienaren gainean eta tiara nahiz giltzak ditu.

Parrokiaren bolumenetan eta azaleretan betiere nagusi da sinpleena eta behin betikoena. Kasu horretan, eliza -osoan hartuta kubo perfektua dena- dorrea baino nagusiagoa da, beraz, dorrea elizaren eranskina da. Oinarrizkoa dirudi masen adierazkortasun plastikoaren alderdi hau azpimarratzeak, lan honetan nabarmena baita eta alderdi horretan argi eta garbi lotzen da sentikortasun neoklasikoarekin. Iparraldeko atea apainduagoa dago eta, gainera, nabarmendu nahi izan da. Hala, fededunak edo ibiltariak biltzeko esparru edo espazio urbanistiko egokia sortzea zuen helburu. Beraz, proiektuaren arduretako bat kanpoko espazioa eta eraikina elkar lotzea izan zen. Lagunartean egon eta barnera biltzeko ingurunea eratu zen.

Blas de Lezo jaiotetxea

Pasai San Pedroren hirigune historikoaren bihotzean kokatuta dago. Kale estu eta pintoreskoan, arrantzaleen kofradiatik eta parroki elizatik hurbil, Blas de Lezoren etxea silarriz egina dago eta familiaren armarri ederra du bere horman. Gainera, ezin hobeki kontserbatu da. Eraikinak oinplano angeluzuzena du eta teilatuak bi isurialde ditu. Pasaiako marinel famatuenaren izena du, bertan jaio baitzen: Blas de Lezo.

Blas de Lezo Patapalo almirantea, Armadako jenerala, Pasaian jaio zen 1689an. 1701ean itsas guardian sartu zen eta 1704an, jada Espainiako ondorengotza-guda hasia zenean, borrokari ekin zion Frantziako eskuairako tripulatzaile modura eta Ingalaterrako eta Holandako indar bateratuen aurka aritu zen Velez Malagaren aurrean egindako batailan. Bertan ezkerreko hanka galdu zuen kanoi-bala baten ondorioz. Almirantea bera txundituta utzi zuen egoera tamalgarri hartan izandako lasaitasunarengatik.

Borrokan zuen ausardia eta soseguarengatik saritu egin zuten, eta itsasontziko alferiz lehenengo eta ondoren itsasontziko teniente bihurtu zen. Tolonen Santa Catalinako gaztelua defendatzen izan zen eta bertan ezkerreko begia galdu zuen. Bartzelonan Felipe V.ari laguntzeko zenbait konboiren buru izan zen eta ingelesen zaintzari iruzur egin zion. Halako batean indar handiagoa zuen taldeak inguratu zuen eta, larri, irten egin zen. Horretarako, jarraitzen ari zitzaion itsasontziren bat erre zuen. Gertaerarekin inguratzen zuen zirkulua puskatu zuen.

1713an itsasontziko kapitain izendatu zuten eta geroago Bartzelonako bigarren tokira eraman zuten. Bertan eskuineko besoa galdu zuen. Garai hartan fragataren buru zen eta hamaika itsasontzi britainiar harrapatu zituen; horien artean Stanhope izen handiko itsasontzia zegoen: ondo armatua eta hornitua. Ondorengotza-guda amaitu zenean, 1723an Lanfranco bandera-ontziaren ardura eman zitzaion, baita hegoaldeko itsasoetako eskuairaren agintaritza ere. Itsaso Bareko kostaldeak piratarik gabe utzi zituen eta Holandako nahiz Ingalaterrako hamabi itsasontzi harrapatu zituen.

1725ean Perun ezkondu zen eta 1730ean Espainiara itzuli zen. Orduan, Mediterraneoko Itsas Eskuairaren Buru izendatu zuten. Genoako Errepublikaraino joan zen San Jorge Bankuan geldiaraziak zuden Espainiaren 2.000.000 peso kobratzera. Gainera, hiria bonbardatzeagatik kalte-ordain modura Espainiako banderari salbuespeneko agurra egin behar zitzaion. Bere jarrera kementsuaren aurrean, Genoako senatuak berehala amore eman zuen.

1732an Santiago itsasontzian Oranera espedizioa egin zuen. 54 itsasontziren eta 30.000 gizonen buru izan zen. Oran menderatu egin zen, baina Bay Hassanek berriro bildu zituen tropak eta hiria inguratu zuen. Baita estualdi larrian jarri ere. Blas de Lezo laguntzera joan zen sei itsasontzi eta 5.000 gizonekin. Aljeriako pirata uxatu zuen, borroka bizia izan ostean. Bere itsasontzia jarraitu zuen, 60 kanoi izan arren, eta Mostaganeko badian babestu zen, bi gaztelu eta 4.000 mairu baitzeuden. Horrek ez zuen Lezo izutu eta Aljeriako itsasontziaren atzetik sartu zen gotorlekuetako sua erdeinatuz. Su eman zion eta, gainera, kalte handiak eragin zituen gazteluetan. Ondoren hilabete askoz itsaso haietan ibili zen eta Aljeriakoek Konstantinoplatik laguntza jasotzea saihestu zuen. Izurritearen ondorioz Cadizera itzuli behar izan zuen.

1734an Erregeak bere zerbitzuak saritu zituen eta Armadako Jeneral izendatu zuen. 1737an Amerikara itzuli zen Fuerte eta Conquistador izeneko itsasontziekin eta Cartagena de Indiaseko Komandante Nagusi izendatu zuten. Toki hori Sir Edward Vernon almirante ingelesaren erasoetatik defendatu zuen eta Espainiako armadarentzat handia izan zen.

modulo eus